Neden kaçırma korkusuna yakalanıyor ve uzun vadeli bir plan kuramıyorum?
Serimizin üçüncü yazısıyla devam ediyoruz.
Uçuk kaçık hayaller yerine kademeli büyümenin gücüne inanmalısınız: Kripto paralarla elde edilen (ya da o denli olduğuna inanılan) ekstrem yararlardan ötürü birçok kişi güçlü olma hayalleriyle bölüme katılıyor, bilinçsizce süreç almaya başlıyor ve sonrasındaysa para kaybediyor. Evvelki devirlerde görülen (grafikleri açarak gözlemleyebilirsiniz) 10x-50x-100x ve hatta daha fazlası insanların tekrar emsal periyotların yaşanacağına dair inancını besleyerek uzun bir müddet boyunca (eğer hakikat vakitte hakikat yerden sürece girdiyse) tahminen kârda tahminen ziyanda beklemesine yol açmaktadır. Şahıslar ekstrem kar düzeylerine ulaşsalar dahi kâr almamakta ve fiyatın hedeflediği noktaya (bu senaryoda 10x-50x yahut 100x diyebiliriz) gelmesini beklemektedir. Öte yandan kurumsal şirketlere ve büyük yatırımcılara bakıldığında seneyi yüzde 50 üzere bir kârlılıkla kapatmak dahi onlar için epeyce tatmin edici görünmektedir (yönetilen paralar düşünüldüğünde muazzam bir kar olduğunu söyleyebiliriz).
Aşamalı kâr almanın ehemmiyeti
Bu noktada birçok kişinin kendisini finansal okuryazarlık ve portföy idaresi bağlamında eğitmesinin ne kadar değerli olduğunu görüyoruz. Tahminen sahiden de fiyat alım yaptığınız yerden 10x-50x-100x yapacak ama bundan kesin bir formda emin olabilir misiniz? İnsanların birden fazla bir sürece girmeden evvel kazanacağı parayı düşünerek hareket etmekteyken aykırısı bir bakış açısının çok daha sağlıklı olduğunu, yani ne kadar para kaybedebileceğinizi düşünmenin çok daha tesirli olabileceğini söyleyebiliriz. Portföyünüzü etkin bir halde yönetmeli, kademeli bir formda kâr alma alışkanlığı kazanmalısınız.
Kendi stratejimi anlatacak olursam ben ekseriyetle alım yaptığım yere, satın aldığım coin’in potansiyeline (ve piyasa değerine) bağlı olarak fiyat 2x yaptığında yarısını (çok güveniyorsam 3x yaptığında yüzde 33’ünü) satmayı ve pozu maliyetsiz bir biçimde taşımayı alışkanlık haline getirmeye başladım. Şayet (birçok konfirmasyonla beraber) piyasanın makus bir noktada olduğunu düşünüyorsam kârda olan sürecin büyük bir yüzdesini satmaktan da çekinmiyorum. Sizler de risk alanınıza ve portföy büyüklüğünüze bağlı olarak kendinize rahat hissedeceğinizi düşündüğünüz benzeri stratejiler oluşturabilirsiniz.
“Sat” tuşunun verdiği rahatlık
Rahatlıkla söyleyebilirim ki, “sat” tuşuna basabilmeye başladığım andan itibaren piyasada çok daha sağlıklı, rahat ve denetimli bir formda var olabildim. Evvelki yazılarımdan birinde, 15x yaptığım lakin satmadığım için 2x’e geldiğinde sattığım “Lithium” isimli coin’den bahsetmiştim. Bu tecrübe, kârı evreli olarak realize etmenin değerini fark etmemi sağladı. Bu dersten yola çıkarak, kademeli kâr alımını trade ve yatırım stratejimin temel prensiplerinden biri haline getirdim.
Bir şeyler yanlış gidiyorsa devam etmek yerine durup neyi yanlış yaptığınızı sorgulamalısınız: Daima bir halde kaybediyorsanız tıpkı yanılgıları sürdürmek yerine durup neleri yanlış yaptığınızı incelemeli, yanlışlarınızdan ders çıkarmalı ve yeni bir strateji inşa etmelisiniz. Trade günlüğü üzere uygulamalarla tekrarlayan yanlışlarınızı fark etmeniz çok daha kolay olacaktır (Disiplin, hafıza ve muvaffakiyet: Trade Günlüğü üzerine). Her süreçten sonra süreç esnasındaki his, fikir ve yorumlarınızı yazarak tekrarlayan örüntüleri bulabilirsiniz. Örneğin ben başlangıçtaki süreçlerimde FOMO örüntümü fark ederek fiyata “kaçıracağım” dehşetiyle erken girmek yerine fiyatın istediğim noktaya şüphesiz geleceğini kabul etmiştim.
Yine benzeri halde art geriye daima başarılı oluyorsanız neyi yanlışsız yaptığınızı, hangi yapıların sıklıkla çalıştığını yahut çalışmadığını sorgulamak da hayli yararlı olacaktır. Böylelikle sayısal bilgilere dayanarak (Örneğin BTC paritesinde Fibonacci golden düzeylerinden aldığınız 100 süreçten 80’i başarılıysa yüzde 80’lik bir muvaffakiyet oranınız bulunmaktadır) hakikat stratejinize yol açan etmenleri fark edebilir, bunları tekrarlayabilir, prensiplerinize ve kurallarınıza bağlı kalmanın değerini pekiştirebilirsiniz.
Piyasada fırsatlar biter mi?
FOMO tuzağına yakalanmamak için daha çok tecrübe kazanmalısın: İster uzman ister amatör olsun birçok kişi FOMO’ya kapılarak marketteki yükseliş yahut düşüş fırsatlarını kaçıracağını, marketin kendisini almadan gideceğini ve para kazanamayacağını düşünerek duygusal bir halde hareket etmektedir. (Ya kaçarsa ve bir daha birebir bölgeye gelmezse?) Halbuki grafikler rasyonel bir formda incelendiğinde marketin şahıslara sayısız kez fırsat verdiği görülebilir. Süratli bir halde güçlü olma dileği ve fiyatı en tabandan yahut en zirveden yakalamaya dair istekler şahısların kaçırma korkusunu besleyerek yanlış kararlar almalarına ve para kaybetmelerine yol açmaktadır. Vakte karşı yarışmadığınızı (eğer hudutlu vakitte çok fazla para kazanmak istiyorsanız kayıpla yüzleşmemeniz imkânsız), markette fırsatların hiçbir vakit bitmeyeceğini (eğer fırsatlar biterse yeni yatırımcılar çekmek ve üretim/tüketim örüntüsünü korumak mümkün olmazdı) ve yapmanız gereken tek şeyin fiyatın size gelmesini bekleyerek stratejinize sadık kalmak olduğunu kabullenmelisiniz. Şayet market nitekim de sizi almadan yükselirse bu noktada bir sonraki etaptan dahil olabilirsiniz (örneğin verilecek retestte yahut bir sonraki yükseliş/düşüş dalgasında).
Bu noktada şahısların süreç aldığı devirdeki maddi rahatlığının FOMO’ya kapılma olasılığıyla hakikat orantılı olduğunu düşünüyorum. Yani para kazanmaya ne kadar çok gereksiniminiz varsa (örneğin kredilerinizi yahut borçlarınızı ödeyecekseniz, buradan kazandığınız parayla harçlığınızı sağlıyorsanız vs.) FOMO’ya kapılma olasılığınızın da o kadar yüksek olacağına inanıyorum. Ferdi manada maddi açıdan rahat olduğum periyotlarda daha az FOMO’ya kapıldığımı fark etmiştim, kesimdeki bilindik isimlerden kimileriyle konuştuğumda da misal örüntülerin olduğunu gözlemledim. Münasebetiyle paraya dair iştahımızın fazla olması FOMO’ya kapılma olasılığımızı tetikliyor olabilir.
