Her teknik analiz yöntemini öğrenmek zorunda mısınız?
Finansal piyasalarda bilgilenmek isteyen, yatırımcı ve trader olmaya çalışan herkesin birinci düştüğü kusurlardan birisi süratlice her şeyi öğrenip bu işin püf noktalarını çözmek ve marketin sırlarını keşfetmektir. Pekala hangi usulle başlamalı, neleri okumalı ve neler yapıp neler yapmamalısınız?
Teknik tahlil çerçevesinde inceleyecek olursak “Price Action”, “Orderflow ve Footprint”, “Inner Circle Trader”, “Mum Formasyonları”, “Harmonik Formasyonlar”, “Elliot Dalga Teorisi”, “Wyckoff Birikim ve Dağıtım Şemaları” üzere birçok teknik tahlil prosedürü sayılabilir. Kendi yatırım ve trader’lık hayatımı düşündüğümde birinci evvel “Grafik Formasyonları”, sonrasında “Elliot Dalga Teorisi”, “DOW Teorisi”, “Wyckoff” ve en son ise “Price Action” öğrendim. Öbür formüllere dair ise kısmi bilgilere sahiptim. Bunların yanı sıra RSI, MACD üzere göstergeleri ve Fibonacci üzere araçları da kullanmaktayım. Trade geçmişimi sorguladığımda birinci fark ettiğim şey her metotla birlikte marketin farklı bir istikametini keşfettiğimi sanmamdı. Güya ne kadar çok prosedür öğrenirsem o kadar güzel olacakmışım üzere hissediyordum. Üstelik eğitimini aldığım her kişi en uygun tekniğin bu olduğunu argüman etmekte, kendi prosedürlerinin çalıştığını ve marketten para kazanmak için kâfi olacağını söylemekteydi. Bu yazıda aslında neden hem haklı hem haksız olduklarını tartışacağım.
Veri ve parametre bolluğunda boğulmak
Tartışmaya geçmeden evvel bu işin tıpkı vakitte temel tahlil tarafının da olduğunu hatırlatmak isterim. Trader ve yatırımcı olmaya birinci başladığımda sabah kalktığımda birinci işim üç-dört saat finansal mevzularda ve yatırımcı psikolojisi üzerine okumalar yaptıktan sonra öğrendiğim prosedürlerden hareketle akşama kadar grafikler üzerine çalışmaktı. Mikro ve makroekonomik bilgilerin ne manaya geldiğini, arz/talep istikrarı, enflasyon, işsizlik, faiz oranları üzere değişkenlerin tesirlerini de yatırım stratejilerime dahil etmeye çalışıyordum. Ancak o kadar fazla bilgi ve parametre vardı ki bir müddet sonra boğulmaya başlamıştım.
Bilişsel yanlılıklara dair serimizden tanıdığımız Kahneman ve Tversky, bireylerin rastgele bir bahiste gereğinden fazla araştırma yapmasının, ayrıntıya girmesinin ve bilgilenmesinin bir mühlet sonra baş karışıklığına yol açabileceğini ve kıymetlendirme kabiliyetini azaltabileceğini vurgulamaktadırlar. Münasebetiyle ne kadar çok teknik tahlil sistemi yahut temel tahlil bilgisine sahip olursanız olun bilgi aşırılığı ve ayrıntılarda boğulmak gözünüzün önündekileri kaçırmanıza yol açabilir.
Tek bir değişkenle piyasayı okuyabilir misiniz?
Gerek toplumsal medyada gerek ferdi sohbetlerimde şahısların yaptığı temel kusurlardan birisi bilgileri tek boyutlu bir formda değerlendirmeleridir. “Faizler düşerse piyasalar yükselmeye başlar”, “Gelir vergileri düşerse tüketim artar” üzere birçok tabir örnek olarak verilebilir. Bu sözler kısmen hakikat kısmen yanlıştır. Faizler düşmesine karşın piyasalarda artış görülmediğinde insanların neden çok şaşırdıklarını temel alalım. Latincede “Ceteris Paribus” olarak geçen “tüm başka ögeler sabitken” manasına gelen kavrama nazaran bu üzere sözler tüm değişkenlerin sabit ve değişmediği şartlarda bu sözlerin gerçek olabileceğini söz eder. Münasebetiyle öğrendiğiniz mikro ve makroekonomik dataları bu açıdan değerlendirmeyi kavramalısınız. Çok oyunculu bir toplumsal oyunun içerisinde olduğumuzu ve finansal piyasaları etkileyen çok fazla parametrenin olduğunu hatırlamalısınız. Bir şeyleri çok kolaylaştırarak, tek bir değişkenden hareketle tüm piyasayı okuyamaz, bir olayın nedenini tek bir değişkene yükleyemezsiniz. Sahiden de faizler düştükten sonra piyasalar yükselebilir lakin faizler düştükten sonra piyasalar yükselmediğinde bunun nedenlerini de anlamanız mühimdir. Benim fikrime nazaran sırf bu datalara dayanarak süreç yapmaktansa ilgili dataları var olan fikirlerinize ek konfirmasyon olarak kullanmanız daha gerçek bir yaklaşım olacaktır.
İşin teknik tahlil kısmına girdiğimizde ise bunun tam karşıtından bahsedeceğim. Yazının başında birçok teknik tahlil usulü saydım. Türkiye örneklemine bakıldığında her tahlil sisteminin en yeterlisi denilebilecek kimi figürlerin olduğu aşikâr olmakla birlikte her biri en âlâ usulün kendisininki olduğunu söylemektedir. Birebir vakitte her birisi kendi usulüyle para kazanabildiğini söylemektedir. Finansal piyasalarda bulunma hedefimizin para kazanmak olduğu düşünüldüğünde ister bir ister on formülden para kazanmanız ortasında fark yoktur.
İyi bir psikoloji ve risk idaresi yeterli
Kişisel gözlemlerime ve ilgili eğitimleri veren şahıslarla konuşmalarıma nazaran bir kişinin tüm metotları öğrenmeye çalışması ve bunların her birinde ustalaşmaya çalışması hem hiç mantıklı değildir hem de maddi kaybın yanı sıra vakit kaybetmenize yol açmakta, aklınızı daha çok karıştırmaktadır. Bunların her birinde ustalaşmaya çalışmak yerine tek bir tahlil tekniğinden para kazanabildiğiniz sürece en güzel trader ve yatırımcı siz olabilirsiniz. Örneğin tanıdığım bir kişi sadece Fibonacci aracıyla süreç alarak para kazanmaktadır. Bir diğer kişi ise sadece hareketli ortalamalarla hareket etmektedir. Birçok kişinin tanıdığı Crypto Kemal yükselen ve alçalan trendlerle, Efloud ise price action ile, yakinen tanıdığım Mertcan Çakıroğlu orderflow araçları ve temel manada footprint ile trade atmaktadır. Gördüğünüz üzere bu bireyler farklı sistemlerle hareket etmelerine karşın hepsi de para kazanmaktadır. Hasebiyle en uygun usulü bulmaya çalışmak yerine en âlâ metodun para kazandığınız metot olduğunu kavramalısınız. Özetle teknik tahlil manasında her şeyi öğrenmenize ve o bahsin ustası olmanıza gerek yok, uygun bir psikoloji ve risk idaresiyle birlikte bir formülde ustalaşmak hem çıkar oranlarınızı hem de ruhsal yeterli oluşunuzu olumlu manada etkileyecektir.