Disiplin, hafıza ve başarı: Trade Günlüğü üzerine
“Kriptoda risk idaresi nasıl yapılmalı?” isimli yazımızdan hatırlayabileceğiniz üzere yatırım yaptığınız fiyatı takip etmenizin ne kadar değerli olduğundan bahsetmiştik. Bugünkü yazımızda da trade günlüğü tutmanın değerinden, hafıza ve dikkat süreçlerine tesirinden bahsedeceğiz.
Öncelikle küçük bakiyelerle kripto piyasalarına katılan birçok kişi spot alım ve satımlar yapmaktansa marjin süreçlerle ilerlemeye ve kasasını büyütmeye çalışmaktadır. Marjin süreç, bireylerin sahip olduğu sermayenin üzerinde kaldıraç kullanarak daha büyük hacimli konumlar açmasını sağlayan bir finansal süreç tipidir. Örneğin 500 doları olan bir kişi, 10x kaldıraçlı bir süreç açtığında 5.000 doları varmış üzere süreç alabilmektedir. Örneğin yüzde 10’luk bir kar sağlamaları durumunda 500 dolarlık bir kâr yakalamakta, öte yandan yüzde 10’luk bir kayıp yaşaması durumunda ise parasının hepsini kaybetmektedir (“Likit olmak” olarak da adlandırılmaktadır). Paranızın tamamını kaybetme yüzdeniz kaldıraç ölçünüze nazaran değişmektedir. Kaldıraç ölçünüzü 100’e böldüğünüzde elde ettiğiniz sayı paranızın tamamını kaybedeceğiniz yüzdeye denk düşmektedir. Örneğin 20x kaldıraçlı bir süreçte yüzde 5, 5x’lik bir süreçte yüzde 20, 2x’lik bir süreçte yüzde 50’lik bir kayıp yaşamanız durumunda paranızın hepsini kaybedersiniz. Marjin süreçlerin temel mantığını anladıysanız biraz daha derinleşebiliriz.
Kripto piyasalarında çoğunlukla spot süreçler aldığımdan daha evvelki yazılarımda da bahsetmiştim. Teknik ve temel tahlili eğitimleri aldığım sıralarda çokça marjin süreç de almaktaydım. Birinci başlarda sırf süreç almaktaydım lakin bir mühlet sonra benden daha tecrübeli olan ve eğitmenlik de yapan arkadaşım Mertcan Çakıroğlu’nun tavsiyesi üzerine “Trade Günlüğü” kavramıyla tanıştım. Aşağıda ondan aldığım ve kendimin de eklemeler yaptığı günlük örneğini görebilirsiniz. Örnekten de görebileceğiniz üzere “Parite”, “Yön”, “İşlem Sonucu”, “Kayıp Miktarı”, “Kazanç Miktarı”, “Düşünceler ve Yorumlar”, “Duygular”, “İşlem Görüntüsü” ve “Kendime Notlar” bulunmakta. Her bir başlığa dair kısa bir açıklama yapalım.
Öncelikle “Parite” süreç aldığımız kripto parayı temsil etmektedir (Forex yahut farklı bir yatırım aracını tercih ediyorsanız onun için de kullanabilirsiniz). “Yön” hangi çeşitte süreç aldığımızı temsil etmektedir (düşüş yönlü/short yahut yükseliş taraflı /long vadeli). “İşlem Sonucu” aldığımız sürecin başarılı mı yoksa başarısız mı olduğunu göstermektedir. “Kayıp Miktarı” ve “Kazanç Miktarı” ise süreç sonucunda bakiyemizdeki değişimi belirtmektedir.
Emir değiştirmek tahlil mü?
“Düşünceler ve Yorumlar” kısmı sürece girmeden evvelki, süreç sırasındaki ve süreci kapattıktan sonraki fikirlerinizi ve yorumlamalarınızı içermektedir. Bana nazaran en kıymetli başlıklardan birisi bu kısımdır zira süreç alırken sık sık tekrarladığınız fikir ve temaları fark etmek muvaffakiyet oranınızı artıracaktır. Örneğin ben birinci vakitlerde daima bir biçimde FOMO ile sürece girdiğimi fark etmiştim ve bir müddet sonra buyruk değiştirmek yerine fiyatın istediğim yere gelmesini beklemenin daha hakikat olacağına dair bir alışkanlık kazanmıştım.
İşlem açarken hislerden arınmaya çalışmak
“Duygular” ise tekrar benzeri biçimde süreçten evvel, süreç sırasında ve süreci kapattıktan sonra hissettiğiniz hisleri temsil etmektedir. Baskın olarak sık bir biçimde hissettiğiniz hislerin farkına varmak görece daha duygusuz bir formda süreç almanızı kolaylaştıracaktır. Örneğin ben bir süreci uzun bir müddet taşıdığımda telaş ve endişe hissetmekteydim. Bu hem kârlı olduğum süreçlerde karımı kaybedeceğime yönelik bir tasa ve kaygıydı hem de aykırıda kaldığım süreçlerde likidite olabileceğime yönelikti (Gördüğünüz üzere ben de başlangıçta birçoğunuz üzere stop’suz süreç almaktaydım). His boyutu birçok trader tarafından atlanmakta lakin his idaresi yapabilmek serinkanlı kalabilmenizi, süreçlerden duygusal manada daha az etkilenmenizi ve görece daha rahat bir uyku uyuyabilmenizi sağlayacaktır.
“İşlem Görüntüsü” başlığında sürece neden girdiğinizi gösteren, konfirmasyonlarınızı da belirttiğiniz bir imaj olmalıdır. Sonraki çalışmalarınızda yahut yaptığınız tekrarlarda hangi yapıların daha yeterli çalıştığını tespit edebilmeniz, misal örüntüleri yakalayabilmeniz açısından epey kıymetlidir. Örneğin aşağıda gördüğünüz ekran manzarasında altı farklı konfirmasyon ile aldığım bir süreci görmektesiniz.
Son olarak “Kendime Notlar” başlığında hem “Düşünceler ve Yorumlar” hem “Duygular” hem de “İşlem Görüntüsü”nden hareketle dikkat etmeniz gerektiğini düşündüğünüz genel temaları belirtebilirsiniz.
Şahsen trade günlüğü tutmaya başladıktan sonra performansımda gözle görülür bir ilerleme kaydettim. Pekala neden?
Plana sadık kalmanın yolu günlük tutmaktan geçer
İlk olarak sistemli bir biçimde not alarak çalıştığınızda kendi prensip ve kurallarınıza bağlı kalmanız, disiplin kazanmanız ve tüm bu süreci içselleştirebilmeniz çok daha muhtemeldir. Şayet disiplinli bir biçimde ilerleyemediğinizi düşünüyorsanız günlük tutmak bu noktada size yardımcı olabilir.
İkinci olarak ne kadar kazanıp ne kadar kaybettiğinizi takip etmeniz daha kolay hâle gelecektir. Birçok kişi ana bakiyesini bilmesine karşın hangi süreçten ne kadarlık bir çıkar sağladığını yanlışsız düzgün takip edememektedir. Nizamlı bir günlükle yüksek kâr sağladığınız yahut başarısız olduğunuz pariteleri belirleyip onlara daha çok odaklanabilir ve muvaffakiyet oranınızı artırabilirsiniz.
Üçüncü olarak ekran imajlarından hareketle paritelerdeki emsal örüntüleri ve yapıları fark etmeniz kolaylaşacaktır. Birebir vakitte daha hassas çalışarak sürece girdiğiniz konfirmasyonların tesirlilik seviyelerini de belirleyebilir ve bir sonraki süreç için daha dikkatli olabilirsiniz.
Son olarak daha evvel de bahsettiğim üzere süreçlere girerken, süreçler sırasında yahut süreçleri kapattıktan sonra hissettiğiniz hisleri, fikirleri, tekrarlayan yanlışları ve genel temaları belirlemeniz kısaca daha dikkatli ve özverili bir biçimde hareket etmeniz daha mümkün hâle gelecektir.
Başarı oranınızı “gerçekte” ölçmenin formülü
Sürekli olarak başarılı süreçler almak “Yenilmezlik Algısı”na kapılmanıza yol açarak güya hiç kaybetmiyormuş üzere hissetmenizi ve süreç alırken bir mühlet sonra dikkat kaybı ve körlük yaşamanıza yol açabilir. Yeniden benzeri formda daima olarak başarısız süreçler almak dikkat ve hafızanıza dair süreçleri geriletebilir, olumsuz bir duygudurumla süreç almaya devam etmenize yol açabilir. Münasebetiyle tertipli bir biçimde günlük tutarak “Gerçek” muvaffakiyet oranınızı ve kar ölçünüzü daha hassas bir biçimde belirleyebilir, dikkatli olmanız gereken noktaların farkına varabilir ve daha başarılı süreçler almaya başlayabilirsiniz. Birebir vakitte art geriye başarısız olduğunuz süreçlerden sonra kendinize başarılı olduğunuzu hatırlatacak, daima başarılı olduğunuz devirlerde ise başarısız olabileceğinizi ve dikkati elden bırakmamanız gerektiğini gösterecek bir kaynağa sahip olacaksınız.